MEVCUT yapay zeka teknolojisinin insan hayatını ilgilendiren sağlık konusu başta olmak üzere “yüzde 100” faydalı olduğu pek çok alan var. Ancak tıp ve yargı alanındaki uygulamalar etik nedenler yüzünden sürekli tartışılıyor. Yapılan uluslararası çalışmalar, tıp alanında algoritmaların kanserli hücreyi veya kansere yakalanma riskini doktordan daha yüksek başarı oranıyla ve çok daha çabuk tespit ettiğini gösteriyor. Ancak yine de teşhis ve tedavi yöntemlerinde yapay zeka insana hala yardımcı rolünü oynuyor. İnsanlar, iş sağlık olunca bir yazılıma güvenmek istemiyor. Bu durum adalet sistemi için de geçerli.
ALGORİTMALAR SORUNLU
ABD’de son üç yıldır bazı eyaletlerde yürürlüğe konulan yapay zeka algoritmaları, başta ülkedeki insan haklan savunucuları tarafından eleştiri yağmuruna tutuluyor. Bunun başlıca nedeni, mahkeme arşivinde bulunan verilere bakarak karar veren algoritmaların kişiyi yaş, ırk, gelir durumu temel alınmak üzere farklı kategorilerde değerlendirmesi, yargılandığı suçun şiddet içerip içermediğine bakması ve bu suçu ileride yineleyip yinelemeyeceğine ilişkin öngörüde bulunması. Yapılan bazı araştırmalar, makine öğrenmesi tekniğine dayalı bu uygulamanın yanlış öngörülerde bulunduğu yönünde.
Söz gelimi, ABD’li akademisyen Andrew Selbst’in bir grup araştırmacıyla gerçekleştirdiği çalışmada, algoritmaların davalıyı değerlendirmesinde taraflı olma pozisyonunun bir türlü aşamadığı belirtiliyor. Grubun yayınladığı makale, çıkardığı yargı taraflı olan bir teknolojinin insanın sosyal hayatına dahil edilmesinin ve yargıçlara algoritmalardan yararlanma seçeneği tanınmasının adalet sistemini çoktan etkilediği belirtiliyor. Selbst’in de aralarında yer aldığı bazı hukukçular, algoritmaların matematiksel işlemlerden oluşması ve adalet kavramına bu işlemlerden uzak olmasının adalet sistemi-yapay zeka ilişkisindeki temel sorunu oluşturduğunu düşünüyor.
![[Resim: siber-guvenlikte-yapay-zeka.jpg]](https://www.myfikirler.org/wp-content/uploads2/2021/08/siber-guvenlikte-yapay-zeka.jpg)
AB'Lİ HUKUKÇULAR ENDİŞELİ
ABD’de bu tartışma süregelsin, Avrupa Konseyi de adalet sistemindeki bürokratik işlemleri kolaylaştıran yapay zekadan yararlanmak istediğini aralık ayında aldığı bir kararla gösterdi. Yargı Etkinliği için Avrupa Komisyonu (CEPEJ), yargı sistemine yapay zekayı dahil eden bir sözleşmeye imza attı. Bu kararla birlikte Avrupa Birliği (AJ3) içinde de benzeri tartışmalar yaşanmaya başlandı.
Sözleşme, yapay zekanın yargı sisteminde kullanılması konusunda gerekli ilkeleri belirlerken, Avrupa Konseyi içindeki hukukçular bile yapay zekanın doğru kararlar alacağı yönünde endişeli görünüyor.
Avrupa Birliği’nin kooperatif haber ajansı Euronews’e konuşan Avrupa Konseyi Yargı Reformu Kurumu Ünite Başkanı Clementina Barbaro, yapay zekanın ayrımcılık kavramını daha sert algılayarak davalarda adil bir şekilde karar vermekte zorlandığı görüşünü bildirmiş. Barbaro, yapay zekanın zanlıların eğilim durumu, işsiz olup olmadığı, gelir seviyesi ve kişiyi suça yöneltebilecek diğer faktörleri düzgün bir şekilde dikkate alamadığım ve bu sebeple de aldığı kararların doğruluk payını saptamada risk taşıdığım söylüyor.
BÜROKRATİK YAVAŞLIĞA ÇÖZÜM MÜ?
University College London’un yaptığı son araştırmaysa algoritmaların 500’ün üzerinde dava dosyasındaki doğruluk payının yüzde 79 olduğunu gösteriyor. HollandalI emekli yargıç Dr. Dory Reiling, yüzde 79 doğruluk oranının adalet için düşük olduğunu, bu nedenle teknolojiye dayanarak verilecek kararların geçerliliğinin büyük risk oluşturduğunu düşünüyor.
Adalet sistemindeki bürokrasinin, dünyanın her yerinde davaların geç sonuçlanmasına yol açtığı ve çalışanların üzerine aşırı yük bindirdiği bir gerçek. Bu nedenle teknolojik gelişmelerden faydalanmak isteyen farklı alanlardaki hukuk uzmanları, günümüzde bürokratik ağırlığa gerek olmadığını düşünerek soruna yapay zekayla çözüm bulmak istiyor. Ancak bu teknolojik yardımının ne kadar etik olduğu tartışılmaya devam edecek gibi görünüyor.
Av. Sertel Şıracı / Bahçeşehir Üniversitesi Bilişim Teknolojileri ve Hukuk Bölümü Öğretim Görevlisi
"Adalet yüzde 1 hatayı bile kabul etmez"
Milyarlarca insanın doğru ve hızlı adalet beklediği dünyamızda yargılamanın da yapay zekadan nasibini almaması mümkün değil. Avrupa Konseyi bu kullanımları şekillendirmek için bir çerçeve belirlemeye çalışıyor. Yapay zekayı son yıllarda çok fazla konuşmamızın sebebi, biriktirdiğimiz büyük veri. Ülkemizden örnek vermek gerekirse, Türkiye'de avukatların dilekçelerini, savcıların iddianamelerini, bilirkişilerin tespitlerini, yargıçların kararlarını dijital olarak girdiği bir altyapı bulunuyor. Bir algoritma ile benzer olaylarda verilen kararları emsal kabul edip yargılamanın sonucu hakkında öngörüde bulunabilirsiniz. Avrupa Adalet Divanı'mn verdiği kararlarla ilgili yapılan çalışmalar, yüzde 80 civarında doğruluk payı üretti. Fakat bu öngörülerin başarı oranı henüz yüzde 80-90 oranında. Bu oran kimilerine göre başarılı, kimilerine göre ise riskli. Konu adalet olunca yüzde 1 gibi hata payı dahi kabul edilemez. Hatta bu öngörme çalışması hakimlerin kararını etkileyebileceği için mesafeli yaklaşılacaktır.
İşin felsefi tarafı da vicdanla ilgili. Yargıçlar vicdanı ile karar verirken, bir yazılım olan yapay zekada bu özellik yok. Bu nedenle sorumluluğu olmayan bir sistemin verdiği kararın toplumu tatmin edeceği şüpheli. Konu yapay zeka olunca insanlık mükemmeli bekliyor. Yapay zekanın önündeki en büyük engelse her durumda kusursuz bir sistem beklenmesi.
Yapay zekanın uzun vadede yargıçların yerini alması mümkün görünmüyor. İnsanların yerini alacak kadar doğru kararlar verebilirse bile insanlığın buna karşı çıkacağını düşünüyorum. Diğer yandan yapay zekanın çok iyi bir yardımcı olduğunu söyleyebiliriz. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi [UYAP] sistemimiz üzerinden yargıcın ihtiyacı olan emsal kararı saniyeler içinde bulabilir ve ülkenin neresi olursa olsun yargıda eşitlik ve hızın sağlanması hususunda günümüzün önemli sorununa çözüm olabilir. Avukatların da yerini alamaz belki ama yapay zeka asistanı kullanan avukatlar daha hızlı ve daha çok dilekçe yazabilir.
ALGORİTMALAR SORUNLU
ABD’de son üç yıldır bazı eyaletlerde yürürlüğe konulan yapay zeka algoritmaları, başta ülkedeki insan haklan savunucuları tarafından eleştiri yağmuruna tutuluyor. Bunun başlıca nedeni, mahkeme arşivinde bulunan verilere bakarak karar veren algoritmaların kişiyi yaş, ırk, gelir durumu temel alınmak üzere farklı kategorilerde değerlendirmesi, yargılandığı suçun şiddet içerip içermediğine bakması ve bu suçu ileride yineleyip yinelemeyeceğine ilişkin öngörüde bulunması. Yapılan bazı araştırmalar, makine öğrenmesi tekniğine dayalı bu uygulamanın yanlış öngörülerde bulunduğu yönünde.
Söz gelimi, ABD’li akademisyen Andrew Selbst’in bir grup araştırmacıyla gerçekleştirdiği çalışmada, algoritmaların davalıyı değerlendirmesinde taraflı olma pozisyonunun bir türlü aşamadığı belirtiliyor. Grubun yayınladığı makale, çıkardığı yargı taraflı olan bir teknolojinin insanın sosyal hayatına dahil edilmesinin ve yargıçlara algoritmalardan yararlanma seçeneği tanınmasının adalet sistemini çoktan etkilediği belirtiliyor. Selbst’in de aralarında yer aldığı bazı hukukçular, algoritmaların matematiksel işlemlerden oluşması ve adalet kavramına bu işlemlerden uzak olmasının adalet sistemi-yapay zeka ilişkisindeki temel sorunu oluşturduğunu düşünüyor.
AB'Lİ HUKUKÇULAR ENDİŞELİ
ABD’de bu tartışma süregelsin, Avrupa Konseyi de adalet sistemindeki bürokratik işlemleri kolaylaştıran yapay zekadan yararlanmak istediğini aralık ayında aldığı bir kararla gösterdi. Yargı Etkinliği için Avrupa Komisyonu (CEPEJ), yargı sistemine yapay zekayı dahil eden bir sözleşmeye imza attı. Bu kararla birlikte Avrupa Birliği (AJ3) içinde de benzeri tartışmalar yaşanmaya başlandı.
Sözleşme, yapay zekanın yargı sisteminde kullanılması konusunda gerekli ilkeleri belirlerken, Avrupa Konseyi içindeki hukukçular bile yapay zekanın doğru kararlar alacağı yönünde endişeli görünüyor.
Avrupa Birliği’nin kooperatif haber ajansı Euronews’e konuşan Avrupa Konseyi Yargı Reformu Kurumu Ünite Başkanı Clementina Barbaro, yapay zekanın ayrımcılık kavramını daha sert algılayarak davalarda adil bir şekilde karar vermekte zorlandığı görüşünü bildirmiş. Barbaro, yapay zekanın zanlıların eğilim durumu, işsiz olup olmadığı, gelir seviyesi ve kişiyi suça yöneltebilecek diğer faktörleri düzgün bir şekilde dikkate alamadığım ve bu sebeple de aldığı kararların doğruluk payını saptamada risk taşıdığım söylüyor.
BÜROKRATİK YAVAŞLIĞA ÇÖZÜM MÜ?
University College London’un yaptığı son araştırmaysa algoritmaların 500’ün üzerinde dava dosyasındaki doğruluk payının yüzde 79 olduğunu gösteriyor. HollandalI emekli yargıç Dr. Dory Reiling, yüzde 79 doğruluk oranının adalet için düşük olduğunu, bu nedenle teknolojiye dayanarak verilecek kararların geçerliliğinin büyük risk oluşturduğunu düşünüyor.
Adalet sistemindeki bürokrasinin, dünyanın her yerinde davaların geç sonuçlanmasına yol açtığı ve çalışanların üzerine aşırı yük bindirdiği bir gerçek. Bu nedenle teknolojik gelişmelerden faydalanmak isteyen farklı alanlardaki hukuk uzmanları, günümüzde bürokratik ağırlığa gerek olmadığını düşünerek soruna yapay zekayla çözüm bulmak istiyor. Ancak bu teknolojik yardımının ne kadar etik olduğu tartışılmaya devam edecek gibi görünüyor.
Av. Sertel Şıracı / Bahçeşehir Üniversitesi Bilişim Teknolojileri ve Hukuk Bölümü Öğretim Görevlisi
"Adalet yüzde 1 hatayı bile kabul etmez"
Milyarlarca insanın doğru ve hızlı adalet beklediği dünyamızda yargılamanın da yapay zekadan nasibini almaması mümkün değil. Avrupa Konseyi bu kullanımları şekillendirmek için bir çerçeve belirlemeye çalışıyor. Yapay zekayı son yıllarda çok fazla konuşmamızın sebebi, biriktirdiğimiz büyük veri. Ülkemizden örnek vermek gerekirse, Türkiye'de avukatların dilekçelerini, savcıların iddianamelerini, bilirkişilerin tespitlerini, yargıçların kararlarını dijital olarak girdiği bir altyapı bulunuyor. Bir algoritma ile benzer olaylarda verilen kararları emsal kabul edip yargılamanın sonucu hakkında öngörüde bulunabilirsiniz. Avrupa Adalet Divanı'mn verdiği kararlarla ilgili yapılan çalışmalar, yüzde 80 civarında doğruluk payı üretti. Fakat bu öngörülerin başarı oranı henüz yüzde 80-90 oranında. Bu oran kimilerine göre başarılı, kimilerine göre ise riskli. Konu adalet olunca yüzde 1 gibi hata payı dahi kabul edilemez. Hatta bu öngörme çalışması hakimlerin kararını etkileyebileceği için mesafeli yaklaşılacaktır.
İşin felsefi tarafı da vicdanla ilgili. Yargıçlar vicdanı ile karar verirken, bir yazılım olan yapay zekada bu özellik yok. Bu nedenle sorumluluğu olmayan bir sistemin verdiği kararın toplumu tatmin edeceği şüpheli. Konu yapay zeka olunca insanlık mükemmeli bekliyor. Yapay zekanın önündeki en büyük engelse her durumda kusursuz bir sistem beklenmesi.
Yapay zekanın uzun vadede yargıçların yerini alması mümkün görünmüyor. İnsanların yerini alacak kadar doğru kararlar verebilirse bile insanlığın buna karşı çıkacağını düşünüyorum. Diğer yandan yapay zekanın çok iyi bir yardımcı olduğunu söyleyebiliriz. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi [UYAP] sistemimiz üzerinden yargıcın ihtiyacı olan emsal kararı saniyeler içinde bulabilir ve ülkenin neresi olursa olsun yargıda eşitlik ve hızın sağlanması hususunda günümüzün önemli sorununa çözüm olabilir. Avukatların da yerini alamaz belki ama yapay zeka asistanı kullanan avukatlar daha hızlı ve daha çok dilekçe yazabilir.
İş kurmak için bayilik veren firmalar listemizi inceleyin.